HARİTA BİLGİSİ VE YÖN
BULMA
Yeryüzünün bir parçasının yukardan
kuşbakışı görünümünün matematik yöntemlerle küçültülerek ve üzerine özel
işaretler koyarak bir düzlem üzerine çizilmiş şekline HARİTA deriz. Haritaların
kolay ve anlaşılır olabilmesi için en gerekli ayrıntılara yer verilir.Harita
üzerindeki iki nokta arasındaki uzunluğun,arazide aynı iki noktanın arasındaki
ölçülen yatay mesafesine olan oranını ÖLÇEK olarak adlandırırız. Haritaların alt
köşelerinde hangi ölçekte yapıldıklarını gösteren işaretler vardır(1:500000 -
1:250000 - 1:50000 - 1:25000 gibi).Bir haritada bu ölçeğin paydasında yer alan
rakam ne kadar büyük olursa haritanın ölçeği o kadar küçük olur.1:50000 ölçekli
bir harita üzerindeki 1 cm gerçekte 50000cm karşılık gelir(500m).Bütün ölçekli
haritalarda her bir kare 1 km2 dir.
HARİTA YORUMLAMA Haritaya
baktığınızda bölgeyi üçboyutlu zihninizde oluşturabilmeniz en önemli
noktadır.Bunu haritadaki yükselti çizgileri sayesinde yapabilirsiniz.Dağın bir
yatay kesiti alınır.Çizgiler eşit yükseltileri gösterir.Yükselti çizgilerinin
şekli dağın veya tepenin şeklini verir.
Yükselti çizgilerinin şekli dağın
şeklini verirken,yoğunlukları eğimi verir.Bir süre sonra haritaya baktığınızda
arazinin resmini kafanızda oluşturabilirsiniz..
Hafif Eğim
Dik Eğim
Uçurum
İç Bükey
Dış Bükey
Boyun
Tepe
Sırt
Doruk Çizgisi
Vadi
Çöküntü
Derecik
Topluca İncelediğimizde
1.TEPE 2.VADİ 3.SIRT 4.BOYUN
5.ÇÖKÜNTÜ 6.DERİN VADİ 7.OVAYA BAĞLANAN BURUN 8.UÇURUM 9.GEÇİT 10.DOLGU
P U S U L A
Yeryüzünde manyetik kuzeyi gösteren bir
alettir.Birçok çeşidi vardır.Bu bölümde dağcılar ve gezginler için kullanışlı
iki çeşit pusula tanıtılacaktır.
A-Silva Pusula
A-Cetvel
B-Hareket
Yönü
C-Mesafe ölçmede kolaylık sağlayan ölçekli cetvel
D-Şeffaf
yüzey
E-Hedef Açısı Okuma Çizgisi
F-Pusula İçindeki Kuzey-Güney Çizgileri
G-Pusula Açı Kadranı
H-Pusulanın Kuzey Ucu.
Şeffaf olmasından
dolayı haritanın ölçeği ile aynı ölçekte olan cetvel ile mesafe ve açı ölçümü
kolaylığı sağlar ve çok hafiftir. Silva pusula ile şunları
yapabiliriz.
1-Harita üzerinde mesafe ölçme.
2-Kuzeyi Bulma
3-Haritayı
kuzeye göre yerleştirme ve haritadan pusulaya hedef açısı bulma
4-Pusuladan
haritaya hedef açısı alma.
1-Haritada mesafe bulma
1:25000
ölçekli bir haritada 1cm 25000 cm,250 m ve 0.25 km dir.1 mm ise 25
metredir.Haritadaki her kare 1 km2 dir.
2-Kuzeyi Bulma
Üç çeşit
kuzey vardır.Gerçek kuzey:Kuzey kutbunun olduğu kuzeydir.Harita
Kuzeyi:Haritadaki kuzey ve güney çizgilerinin gösterdiği kuzeydir.Manyetik
Kuzey:Pusula iğnesinin gösterdiği kuzeydir.Manyetik kuzey bölgeden bölgeye
değişiklik gösterir.Bu değişiklik haritalarda belirtilir.
3-Haritayı
Yerleştirmek
Bulunduğunuz yeri biliyor iseniz çevrenizdeki
nehir,tepe,köprü gibi işaretlerin yönüne haritayı çevirmek suretiyle haritayı
yönüne koyabiliriz.İkinci yol olarak haritayı yere yayarız pusulanın kuzey oku
ile haritanın kuzey oku aynı yöne gelene kadar haritayı
çeviririz.
Haritadan Pusulaya Hedef Açısı Alma
Görüş mesafesinin
az olduğu bir alanda haritadan hedef açısını bulup,pusulayı ayarlayarak pusula
ile yola devam edilebilir.Haritayı yere koyun gideceğiniz nokta ile bulunduğunuz
noktayı bir çizgi ile birleştirin.(Haritanın kuzey yönüne konması gerekli
değildir.)
Pusulanın uzun kenarı hedefi
gösterecek çizgi üzerine yerleştirin.Pusulanın kuzey-güney çizgilerinin
haritanın kuzey -güney çizgileri ile paralel olana kadar çevirin.Haritadaki
X harfi le gösterilen çizgi(Kuzey-Güney Çizgisi)Pusula yuvasındaki
Y çizgisine paralel olacaktır.
Hedef açısı okuma noktasından hedef
açısını okuyun.Pusula iğnesi manyetik kuzeye saptığından manyetik farkı ekleyin
veya çıkarın.Avrupa ülkelerinde manyetik fark hedef açısına eklenir.Pusula
yuvasınındaki değeri yeni değere göre değiştirin.
Pusulayı haritadan kaldırın ve yere
paralel tutun.Pusula yuvasının kuzey-güney çizgileri ile pusula iğnesinin
kuzey-güney iğnesi çakışıncaya kadar kendi etrafınızda dönün.
Pusulanın hareket okunun yönü
gideceğiniz yöndür.
Bu işlemler esnasında açı hatası
yapmamaya dikkat etmelisiniz.Yapacağınız küçük açı hataları hedefinize ulaşmada
büyük hatalara neden olur.Aşağıdaki şekilde yapılan 10 derecelik hata 1000
metrede 100 metrelik sapmaya neden olmaktadır.
4-Pusuladan Haritaya Hedef Açısı
Alma Bir zirveyi saptamak:
Pusulayı yere paralel tutup,hareket yönü okunu
zirveye doğru çevirin.
Pusulanın kuzey iğnesi,pusula
yuvasının kuzey yönü ile çakışıncaya kadar pusula yuvasını çevirin.
Hedef açısını okuyun ve manyetik
farkı bu değerden çıkarın.Yeni değeri hedef açısı okuma çizgisine getirin.
B-Mercekli Pusula Farklı
amaçlar için sağlam ve dayanıklı imal edilmişlerdir.Hedef açısını, kapakta
bulunan ince çelik tel ve açıyı okumaya yarayan mercek üzerinde bulunan yarık
vasıtası ile(gez-göz-arpacık gibi)çok hassas ölçebiliriz.
Hedef açısı alırken aşağıdaki gibi
tutulur.
Bir noktanın hedef açısını alma
Mercekli pusulanın açık ve kapalı
görünüşleri.
